IMAGE DETAILS

De Wit Fine Tapestries

Hofscène
Zuidelijke Nederlanden, waarschijnlijk Brussel, begin zestiende eeuw
Ongeïdentificeerde ontwerper
Wol en zijde
259 x 228 cm

Tegen een eredoek zit een jonge gekroonde dame op een troon, omringd door een groot aantal figuren. Met een scepter in haar rechterhand wijst ze naar een dame en een heer die voor haar staan. De dame overhandigt een verzegelde boodschap aan een andere vrouwelijke bediende, terwijl de jongeman een tablet overhandigt aan de zittende dame.
Een andere dame zit in de linkerhoek van de compositie en houdt een textiel lint met franjes in haar schoot.

De precieze betekenis van dit tafereel blijft onbekend bij gebrek aan meer herkenbare attributen. Het behoort vermoedelijk tot één of andere middeleeuwse legende uit een adelijke omgeving. Het tablet dat aan de koningin wordt gegeven, toont waarschijnlijk een portret, met een begeleidende uitleg in de verzegelde boodschap. Het kan verwijzen naar een adellijk huwelijk; wanneer een kandidaat voor een adellijk of koninklijk huwelijk in een ver land woonde, werd zijn geschilderde portret naar de potentiële bruid gezonden zodat zij zijn uiterlijk kon beoordelen. Hertog Filips de Goede van Bourgondië stuurde zo in oktober 1428 de beroemde schilder Jan van Eyck naar Portugal. Hij kreeg de opdracht een portret te schilderen van Isabella, de dochter van koning Jan I van Portugal, en moest ook onderhandelen over het huwelijkscontract, dat in januari 1429 werd gesloten.
De dame op de troon houdt vier rozen in haar schoot. Dit kan ook verwijzen naar een ridderlijk verhaal, misschien een scène uit de beroemde Roman de la Rose, een middeleeuws allegorisch gedicht.

De boorden van de scène zijn gevuld met fijne bloemtakken in acht rechthoekige vakken, gescheiden door fladderende vogels in acht vierkante vakken. Hetzelfde ontwerp komt voor op een wandtapijt met de Triomf van de Maagd, nu in de Burrell Collection in Glasgow. Het behoort tot een grote groep religieuze allegorieën over Christus of de Maagd, geproduceerd in Brussel rond 1500.

De scène op dit wandtapijt wordt omlijst door fijne zuiltjes en een boog. Hetzelfde ontwerp is te zien op de Verheerlijking van Christus (Brussel, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis) en op twee stukken met Allegorieën Het Leven van de Maagd, geweven in Brussel door Pieter van Aelst en verkocht in 1502 aan koningin Joanna van Spanje, moeder van keizer Karel V (Madrid, Koninklijke collectie, serie 2).
Deze specifieke compositie kan oorspronkelijk een deel geweest zijn van een veel groter wandtapijt met meerdere verwante scènes.
Sommige details van de kleding, zoals de hoofddeksels en gewaden, zijn bijna identiek aan die op de Allegorie van de Geboorte uit 1502 (Madrid, Koninklijke collectie, Serie 2).
De gekroonde dame draagt een jurk van blauw fluweel met een granaatappelmotief. Dit ontwerp komt vaak voor in Brusselse wandtapijten uit deze periode, maar het wordt meestal gebruikt voor stoffering of achtergrondbekleding voor tronen (zie een voorbeeld uit een David reeks, Brussel rond 1515; Madrid, Patrimonio Nacional, Series 3/ II, en niet voor kledingstukken.
Het gewaad van de dame links vooraan is heel typisch, het is gemaakt van kostbare drap d'or, ttz zijde geweven met gouddraad.

Guy Delmarcel


Guy Delmarcel e.a., Golden Weavings. Flemish Tapestries of the Spanish Crown, Malines – Munich – Amsterdam, 1993, p.20-21 & 33-34

Elizabeth Cleland, & Lorraine Karafel, Tapestries from the Burrell Collection, London, Philip Wilson Publ., 2017, pp. 514-520